Kurkuma - właściwości lecznicze

Korzeń kurkumy, a konkretniej substancje w nim zawarte, wykazują nadzwyczaj obiecujący potencjał terapeutyczny. Kurkuma wykazuje właściwości przeciwzapalne, dzięki czemu może być wsparciem w kuracji leczenia schorzeń takich jak zapalenie stawów, osteoporoza i inne choroby reumatyczne. Z kolei jej funkcje antyoksydacyjne pozwalają wykorzystać nam jej wpływ we wspomaganiu terapii leczenia chorób nowotworowych, jak i chorób skóry (np. łuszczyca, egzema).

Ze względu na bogactwo składników aktywnych, kurkumę warto stosować także przy innych schorzeniach, takich jak zapalenie układu pokarmowego, choroby żołądkowo jelitowe, czy cukrzyca. Korzyści płynące z regularnego stosowania kurkumy są wyjątkowo szerokie.

Wartości odżywcze kurkumy

100g sproszkowanej kurkumy zawiera około 354 kcal. Jeśli chodzi o składniki pokarmowe, zdecydowanym liderem są węglowodany, których obecność szacuje się na około 65g/100g, przy stężeniu błonnika powyżej 30%. W kurkumie znajdziemy też od 8 do 9 gramów białka, a także 10 gram tłuszczu (na porcję 100g). Co ważne, kurkuma nie zawiera ani grama cholesterolu.

Witaminy i minerały występujące w kurkumie

Kurkuma jest naturalnym bogactwem witamin, jest ona źródłem witaminy E, witaminy K, oraz witamin z grupy B: znajdziemy w niej witaminę B1 (tiamina), B2 (ryboflawina), B3 (niacyna), B6 (pirodyksyna), oraz B9 (kwas foliowy).

Jeśli chodzi o składniki mineralne, kurkuma dostarcza osobom ją przyjmującym takie minerały jak magnez, żelazo, potas, sód i fosfor. Znajdziemy w niej też wapń, cynk, miedź, a także mangan.

Kurkuma wspiera zdrowie

Statystyki pokazały, że niektóre populacje na Dalekim Wschodzie mają ogólnie lepszy stan zdrowia. Ludzie starzeją się później, są mniej otyli i cierpią na mniej chorób przewlekłych, w tym tych nazywanych cywilizacyjnymi. Eksperci zauważyli, że wiarygodne wyjaśnienie tych różnic może zależeć od różnych systemów żywienia, a rolę tutaj odgrywa kurkuma, która jest wszechobecna w kuchniach Wschodu.

Skąd wzięła się nazwa "kurkuma"

Staroarabskie nazewnictwo tej rośliny brzmiało "kurkum" i to najprawdopodobniej stąd znamy dziś kurkumę pod taką a nie inną nazwą. Z kolei jej nazwa z języku angielskim, czyli "turmeric", najprawdopodobniej pochodzi od łacińskiego zwrotu "terra merita", co potencjalnie nawiązuje do barwników mineralnych (ochra) - proszek z kurkumy wykazuje podobieństwo wizualne.

Dziś poruszając temat kurkumy, możemy spotkać się z takimi nazwami jak ostryż długi, szafran indyjski, czy żółty imbir. W łacinie nazwą uniwersalną pozostaje "curcuma longa".

Pochodzenie kurkumy

Curcuma longa wywodzi się z Indii i pobliskich rejonów Azji Południowej. Tam też była hodowana od tysięcy lat. Jednoznaczne ustalenie konkretnych obszarów, na którym moglibyśmy doszukiwać się początku historii kurkumy jest trudne, ze względu na fakt, iż roślina ta występowała w obiegu handlowym już za czasów starożytnych - tak też po raz pierwszy dotarła do Europy poprzez arabskich kupców. Asyryjskie księgi traktujące o ziołach i ich wykorzystaniu, pochodzące z I wieku przed naszą erą, poruszają na swych stronach temat ostryżu długiego. Dziś indyjskie miasto Nizamabad uważa się za największego producenta kurkumy i najważniejsze jej centrum handlowe na świecie.

Kurkuma jako roślina

Łodygi ostryżu długiego osiągają zazwyczaj około 1 metra wysokości. Jeśli zaś chodzi o kłącze rośliny, to zazwyczaj długość oscyluje w granicach od 5 do 6 cm. Kłącza są dość cienkie - zazwyczaj mają 10-15 milimetrów średnicy. Liście wyrastające w dolnej części łodygi kurkumy osiągają długość do 50 centymetrów, oraz rosną w rzędach, obejmujących od 4 do 6 liści, które otaczają łodygę. Ostryż posiada też żółte kwiaty o rurkowatej strukturze kielichu.

Kurkuma w kuchni

Bardzo popularną mieszanką przypraw, znaną na całym świecie a pochodzącą z Azji Południowej, jest curry. W skład tej ziołowej mieszanki zazwyczaj wchodzą: kolendra, imbir, pieprz, goździki, cebula, cynamon, chilli, czosnek, kmin rzymski, gałka muszkatołowa, kardamon i oczywiście kurkuma. To właśnie obecności kurkumy w kompozycji curry zawdzięcza właściwości nadające potrawom złocisty kolor.

Choć jest ona wykorzystywana przede wszystkim do ostrych dań, stosowana jest przy niektórych słodkich potrawach czy wypiekach jak ciasto o nazwie „sfouf”. Używana jest do barwienia sera, jogurtów, suchych mieszanek, sosów sałatkowych, potraw z kurczaka i wielu innych produktów spożywczych.

Ceremonialna rola kurkumy

Kurkuma uznawana jest za świętą w Indiach i bardzo ceniona w innych krajach Dalekiego Wschodu. Kurkuma używana była przez tysiące lat w różnych ceremoniach hinduistycznych. Nadal popularny jest jej udział na weselach i uroczystościach religijnych w Indiach. Obecna jest na ceremoniach w wielu obszarach tego państwa: Bengal, Pendżab, Maharashtra i Gujarat. Wykorzystuje się ją do tworzenia naszyjników – równoważnych pierścieni małżeństwa. Podczas festiwalu Tamil Pongal, całe rośliny i świeże kłącza kurkumy przekazywane są na ofiarę dziękczynną dla Suryanu, boga słońca. Roślina ta, uznawana za świętą, odegrała ważną rolę w hinduskiej duchowości. Szaty mnichów są tradycyjnie malowane barwnikiem wykonanym z kurkumy. Ze względu na jej kolor - jasny pomarańczowo-żółty - roślina ta w mitologii Tamil (starożytnej religii) była silnie związana ze słońcem. Ponadto, kolor żółty uważany jest za jeden z siedmiu ośrodków energetycznych w ciele, który nazywany jest „ośrodkiem władzy”.

Badania kliniczne nad kurkumą

W medycynie, kurkuma została użyta po raz pierwszy w Chinach w leczeniu chorób związanych z bólem brzucha i znalazła zastosowanie jako lek przeciwzapalny. Istnieje wiele legend sugerujących, że kurkuma została wykorzystana w celach terapeutycznych już 10.000 lat temu.

Kurkuma stała się ostatnio popularna w kulturach zachodnich. To co się przyczyniło do takiego zainteresowania ta rośliną to wyniki aktualnych badań z ostatnich lat, które ujawniają jej właściwości terapeutyczne.

Kurkumina, najważniejszy składnik kurkumy, została odkryta w 1815 roku, kiedy Vogel i Pelletier po raz pierwszy opisali izolację jej cząsteczek.

Najważniejsze cechy kurkuminy zaczęto prześwietlać w ciągu ostatnich trzydziestu lat podczas badań. Choć doświadczenia różnią się w ocenie różnych źródeł, ale prawie jednomyślnie doceniły  jej działanie ze względu na swój potencjał profilaktyczny i terapeutyczny.

W czerwcu 2015 roku, odnotowano 116 badań klinicznych, które zajmowały się oceną możliwości zwalczania choroby kurkuminą u ludzi, w tym nad nowotworem, chorobami przewodu pokarmowego i zaburzeń funkcji poznawczych.